چه کسی مجلس شورای ملی را مجلس شورای اسلامی کرد؟
سیاسی: اولین قوه مقننه ایران پس از صدور فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه در سال 1285 تاسیس شد و نام «مجلس شورای ملی» به خود گرفت. این نام تا آخر دوره سلطنت محمدرضا شاه بر این قوه ماند اما چه کسی و چرا در نظام جدید سیاسی ایران نام این مجلس را به «مجلس شورای اسلامی» تغییر داد؟
به گزارش سیاسی به نقل از ایسنا، امروز هفتم خرداد ماه چهل و دومین سالگرد تاسیس نخستین دوره مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۵۹ است.
شورای انقلاب اسلامی یک روز پیش از تشکیل شورای سلطنت به فرمان سیدروح الله موسوی خمینی، رهبر نهضت انقلاب اسلامی برای اداره و راهبردی انقلاب اسلامی در ۲۲ دی ۱۳۵۷ به ریاست آیت الله دکتر مرتضی مطهری تشکیل شد.
اصلی ترین وظیفه این شورا تشکیل ارکان نظام سیاسی جدید بود. شورا در نخستین گام، دکتر مهدی سوداگر را بعنوان نخست وزیر دولت موقت به امام خمینی (ره) پیشنهاد نمود و ایشان نیز سوداگر را بعنوان رئیس دولت موقت منصوب کردند. پس از آن «کمیته موقت انقلاب اسلامی» را برای دفاع از انقلاب و مقابله با ضدانقلاب در شهرها را تشکیل داد و حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا مهدوی کنی را به سرپرستی این کمیته ها انتخاب نمود.
شورای انقلاب پس از تشکیل کمیته های موقت انقلاب اسلامی انبوهی از تصمیمات را اتخاذ نمود. شورای انقلاب به سرعت زمینه تشکیل بخش های نظامی، سیاسی، اقتصادی و قضایی را به وجود آورد.
تصویب اساسنامه و تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک ها، سامان بخشیدن به دادگاه های انقلاب، برگزاری همه پرسی ا نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی و انتشار آن در جراید، تصویب قانون شوراهای محلی، تصویب ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب بخشنامه مجلس خبرگان قانون اساسی، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و در نهایت برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی را به سرانجام رساند.
در اولین جلسه رسمی دوره اول مجلس به پیشنهاد تعدادی از نمایندگان مجلس، نام قوه مقننه از «مجلس شورای ملی» «مجلس شورای اسلامی» تغییر یافت. نمایندگان مجلس در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۵۹ ماده واحده قانون تعیین نام مجلس را با قید دو فوریت تصویب و نام مجلس را از «شورای ملی» به «شورای اسلامی» تغییر دادند.
با بالا گرفتن اختلافات سران گروهک تروریستی منافقین با نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران و دست به اسلحه شدن آنها و شروع ترورها و به شهادت رساندن جمع زیادی از نمایندگان مجلس در حادثه ۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی، انتخابات میان دوره ای این مجلس چهار بار در تاریخ های پنجم تیر، دوم مرداد و دهم مهر ۱۳۶۰ و ۱۹ آذر ۱۳۶۱ انجام شد و تعداد نمایندگان دوره اول مجلس به از ۲۳۴ نماینده به ۲۶۴ نماینده افزوده شد.
تولد نماد جمهوریت
۴۷۲ روز پس از جشن پیروزی انقلاب اسلامی، افتتاحیه نخستین دوره مجلس شورای اسلامی اجرا شد. انتخابات نخستین دوره مجلس در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ با مشارکت حدود ۱۱ میلیون نفر از واجدان شرایط رای دادن انجام شد و در دور اول انتخابات تکلیف ۹۷ کرسی مجلس مشخص شد. دور دوم انتخابات مجلس نیز در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹ انجام شد و ۱۳۷ نماینده دیگر هم راهی مجلس شدند و جلسات این دوره از مجلس تا پیش از استعفای برخی نمایندگان از نمایندگی و واقعه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر ۱۳۶۰ که سبب شهادت جمع زیادی از نمایندگانش شد با حضور ۲۳۴ نماینده انجام شد.
روز افتتاحیه
با اختتام انتخابات نخستین دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی، افتتاحیه مجلس همزمان با ولادت مولای متقیان حضرت علی (ع) در هفتم خرداد ۱۳۵۹ با تلاوت آیاتی از قرآن کریم رسما انجام شد.
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا مهدوی کنی، سرپرست وقت وزارت کشور نخستین سخنران مجلس اول بود. وی در سخنانی به تشریح روند برگزاری انتخابات و وضعیت صندوق های آرا پرداخت. او اظهار داشت: «به عنوان مسوولی از جانب شورای انقلاب که مسئولیت برگزاری انتخابات در وزارت کشور برعهده ام بود، وظیفه دارم با ذکر مقدماتی، مجلس را تحویل نمایندگان ملت بدهم. از نظر آمار انتخابات و آنچه که تا حالا انجام شده جمعا ۲۳۴ نفر تا الان انتخاب شده اند. در دور اول ۹۷ نفر و در دور دوم ۱۳۷ نفر. اعتبارنامه ۲۱۳ نفر صادر شد و اعتبارنامه ۲۱ نفر بنابه عللی صادر نشد. همان طوری که استحضار دارید مجلس با حضور دو سوم نمایندگان رسمیت خواهد داشت. با آماری که عرض کردم بیش از آن تعداد نماینده در مجلس حضور دارد، پس مجلس آماده افتتاح است.
اینک من طبق وظیفه ای که دارم و به من محول شده و برپایه گزارشی که از دبیرخانه به اینجا ارائه شده جناب آقای دکتر یدالله سحابی را دعوت می کنم بعنوان رئیس سنی و جناب آقای مهندس مهدی سوداگر بعنوان نایب رئیس سنی که به جایگاه تشریف بیاورند، منشی ها جناب آقای رضا رمضانی و خورشیددوست و...»
در این هنگام حجت الاسلام صادق خلخالی با قطع کردن سخن سرپرست وقت وزارت کشور اظهار داشت: «اگر الزامی باشد ما این را قبول می نماییم. ما راجع به آقای سحابی حرفی نداریم ولی راجع به آقای سوداگر اگر از جانب شورای انقلاب الزامی است قبول می نماییم والا قبول نداریم.»
مهدوی کنی پاسخ داد: «مساله ای است که تصویب شده است.» خلخالی افزود: «اگر الزامی است قبول داریم.» مهدوی کنی بار دیگر اظهار داشت: «به هر حال تصویب شده است.»
پس از سخنان سرپرست وقت وزارت کشور برخی نمایندگان با فریاد زدند «قبول داریم» و مهدوی کنی نیز در ادامه سخنانش اظهار داشت: «جناب آقای مجید انصاری، جناب آقای میربهزاد شهریاری، جناب آقای عبدالرضا اسدی نیا، جناب آقای عطاءالله مهاجرانی و جناب آقای صلاح الدین بیانی بعنوان منشی های مجلس انتخاب شده اند که به جایگاه خود تشریف می آورند.»
پس از قرار گرفتن هیات رییسه سنی در جایگاه، پیام امام خمینی خطاب به نمایندگان نخستین دوره مجلس شورای اسلامی توسط سیداحمد خمینی، فرزند امام قرائت شد و پس از این پیام مجلس شورای اسلامی رسما راه اندازی شد.
در قسمتی از پیام بنیانیگذار جمهوری اسلامی ایران خطاب به نمایندگان مجلس آمد: «شما دوستان محترم، نماینده ی ملتی هستید، که جز به اسلام بزرگ و عدالت الهی اسلام فکر نمی کنید و انتخاب شما برای پیاده نمودن عدالت اسلامی است. امید آنست که رسیدگی به حال مستضعفین و مستمندان کشور، که قسمت اعظم ملت مظلوم را در بر می گیرد در رأس برنامه ها قرار گیرد.... مجلس شورای اسلامی همان سان که در خدمت مسلمین است و برای رفاه آنان فعالیت می کند، برای رفاه و آسایش اقلیت های مذهبی که در اسلام احترام خاصی دارند اقدام و فعالیت نماید.»
بعد از قرائت پیام امام، سید ابوالحسن بنی صدر، نخستین رئیس جمهور کشورمان صحبت کرد پس از او گروهی از جوانان حسینیه ارشاد به اجرای سرودهای انقلابی پرداختند و پس از آن حجت الاسلام مهدوی کنی بار دیگر پشت تریبون قرار گرفت و پیام اعضای شورای نگهبان قانون اساسی را قرائت کرد. پس از آن متن سوگندنامه نمایندگی توسط دکتر یدالله سحابی قرائت شد و نمایندگان این سوگندنامه را تکرار کردند.
سوگندنامه نمایندگان
متن سوگند نمایندگان به این شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم. من در مقابل قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد می کنم و با تاکید بر شرف انسانی خویش تعهد می نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم و ودیعه ای را که ملت به ما سپرده بعنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همیشه به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفته ها و نوشته ها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تامین مصالح آنها را مدنظر داشته باشم.»
پس از قرائت سوگند نمایندگی، نمایندگان به نوبت پای آنرا امضاء کردند و در پایان، مرحوم یدالله سحابی، رئیس سنی مجلس، ختم جلسه را اعلام نمود.
جلسات مجلس در ایام بعد هم تشکیل شد و تا ۲۰ خرداد ۱۳۵۹ بیش از ۱۸۰ اعتبارنامه نامزدهای نمایندگی به تصویب رسید و جلسات مجلس به مرور رسمیت یافت.
اولین مجلس شورای اسلامی ایران در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۵۹ صلاحیت شش حقوقدان معرفی شده توسط قوه قضاییه برای عضویت در ترکیب شورای نگهبان را بررسی و با رای به آنان زمینه رسمیت یافتن جلسات شورا را با حضور اعضای فقیه و حقوقدان و رسیدگی و تصویب قوانین مجلس را به وجود آورد.
انتخاب رئیس و هیات رییسه
پس از تصویب بیشتر اعتبارنامه ها و رد اعتبارنامه حسن بهروزیه، جعفر توکلی، اسدالله جوانمردی، ابوالقاسم حسینخانی، رحمان دادمان، خسرو ریگی، محمدجیم سعادتی، رامپور صدرنبوی، خسرو صولت قشقایی، اسحق فرهمند، سید احمد مدنی و علی مهیمی، انتخابات هیات رییسه دائمی مجلس برگزار کرد و آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی بعنوان رئیس، علی اکبر پرورش و سیدمحمد موسوی خوئینی ها بعنوان نواب رئیس، مرتضی کتیرایی، علی اکبر ولایتی و علی رضا یارمحمدی بعنوان کارپردازان و سیدمحمد کاوش، احمد توکلی، اسدالله بیات، مرتضی الویری، سیدحسن شاه چراغی و علی قائمی بعنوان منشی های هیات رییسه مجلس در سال اول انتخاب شدند.
مجلس شورای اسلامی در نخستین دوره شاهد برکنار کردن چند نماینده همچون سرگون بیت اوشانا، احمد سلامتیان، احمد غضنفرپور، محمدمهدی کرمی و علی گلزاده غفوری بود. علاوه بر نمایندگان برکنار شده این دوره مجلس به دلیلهای مختلف شاهد استعفای محمدزید بهبهانی، محمد شجاعی، حسین کرمانی و محمدتقی مطهری فریمانی بود.
همین طور در مجلس اول ۱۷ نماینده همچون حجج اسلام محمد امامی کاشانی، محمدجواد باهنر، محمدصادق حائری شیرازی، سیدعلی حسینی خامنه ای، سیدمحمد خاتمی، عبدالمجید معادیخواه، سیدحسین موسوی تبریزی و علی اکبر ناطق نوری و سید اکبر پرورش، احمد توکلی، غلامرضا حسنی بزرگ آباد، محمدعلی رجایی، حبیب الله عسگراولادی مسلمان، محمدعلی نژادساری خانی، سیدمحمد غرضی، حسن غفوری فرد و علی اکبر ولایتی به قوای مجریه و قضاییه منتقل شدند.
جریان های سیاسی و مذهبی مجلس
در این مجلس چهار فراکسیون تشکیل شد. فراکسیون ائتلاف بزرگ با ۸۵ نماینده متعلق به نیروهای انقلابی بود. از ۸۵ نماینده این فراکسیون ۲۱ نفر توسط ستاد انتخاباتی دفتر هماهنگی مردم با رئیس جمهور، گروه «هم نام» و سایر گروههای سیاسی عرضه شدند.
فراکسیون دوم، «هم نام» متعلق به جریان سیاسی نهضت آزادی نام داشت که ۲۰ کرسی مجلس را در اختیار داشت.
سومین فراکسیون «دفتر هماهنگی مردم با رئیس جمهور» متعلق به جریان بنی صدر ۳۳ کرسی مجلس را در اختیار داشت.
فراکسیون چهارم فراکسیون مستقل ها یا منفردها با ۱۱۵ کرسی بود که بیشتر اعضای این فراکسیون با فراکسیون ائتلاف بزرگ ائتلاف داشتند.
توزیع نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی بر حسب میزان تحصیلات حوزوی شامل ۱۲ نفر درس خارج، ۴۱ نفر اجتهاد، ۴۸ نفر سطح و ۲۳ نفر مقدمات دروس دینی را پشت سر گذاشته بودند.
نمایندگان این مجلس از نظر تحصیلات کلاسیک و دانشگاهی نیز شامل ۳۲ دکتری، ۳۲ فوق لیسانس، ۴۶ لیسانس، ۶۱ فوق دیپلم و دیپلم و ۵۶ زیر دیپلم بود.
در این مجلس ۳۲ نفر از نمایندگان به شهادت رسیدند که ۲۷ نفر از آنان در فاجعه ۷ تیر ۱۳۶۰ در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی با بمب گذاری گروهک تروریستی منافقین به شهادت رسیدند.
۲۷ نماینده به شهادت رسیده عبارت بودند از «محمدتقی بشارت، سیدرضا پاک نژاد، علی رضا چراغزاده، دزفولی، سید محمدتقی حسینی طباطبایی، سید محمدباقر حسین لواسانی، شمس الدین حسینی نایینی، غلامحسین حقانی، محمدعلی حیدری، عباس حیدری، سید محمدکاظم دانش، غلامرضا دانش آشتیانی، علی اکبر دهقان، سید عبدالمجید دیالمه، سید فخرالدین رحیمی، سید محمدجواد شرافت، میربهزاد شهریاری، قاسم صادقی، محمدحسین صادقی، سیدنورالدین طباطبایی نژاد، محمدحسن طیبی، سیف الله عبدالکریمی کومله، عبدالوهاب قاسمی، عمادالدین کریمی، بیژنی نژاد، محمدعلی منتظری، عباسعلی ناطق نوری، مهدی نصیری لاری و علی هاشمی سنجابی.»
علاوه بر نمایندگان مذکور سه نماینده دیگر همچون حسن آیت، رحمان استکی و مجتبی استکی با شلیک مستقیم اعضای گروهک تروریستی منافقین ترور شدند. مصطفی چمران و مهدی شاه آبادی از نمایندگان این دوره مجلس در جبهه های جنگ به دست نیروهای بعث عراق به شهادت رسیدند.
همین طور شش نماینده دور اول مجلس شورای اسلامی در تصادف رانندگی یا به دلیل سکته قلبی درگذشتند.
تعداد کمیسیون های دائمی در اولین دوره ی مجلس شورای اسلامی طبق ماده ی ۴۲ بخشنامه ی داخلی مجلس ۲۸ کمیسیون شامل کمیسیون های امور آموزش و پرورش، فرهنگ و تحقیقات و تعلیمات عالیه، دارایی و امور اقتصادی، برنامه و بودجه، امور نفت، امور صنایع و معادن، کار و امور اجتماعی، مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، امور قضایی، سیاست امورخارجه، امور داخلی کشور، امور دفاعی، امور بهداری و بهزیستی، امور پست و تلگراف و تلفن، امور نیرو و آب و برق، امور تجاری، امور کشاورزی و امور روستاها، ارشاد اسلامی، امور اداری و استخدامی، سازمان های وابسته به نخست وزیری، امور اوقاف و خدمات کمیته های امداد و خیرات، امور جهاد سازندگی، امور شوراها، اصل ۹۰ قانون اساسی، طرح های انقلاب، دیوان محاسبات و بودجه مجلس و رسیدگی به سوالات بود.
کمیسیون های ویژه و مهمی که در مجلس اول شورای اسلامی تشکیل شد نیز شامل کمیسیون های نظام بانکی، احیاء و واگذاری اراضی مزروعی، طرح اطلاعات و امنیت کشور، بررسی جاسوسان امریکایی، طرح خط مشی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، لایحه ی ملی کردن تجاری خارجی، بررسی اساسنامه ی جهاد سازندگی و رسیدگی به برنامه پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران بودند.
در مجلس اول دو استیضاح انجام شد. ابتدا شهاب گنابادی، وزیر مسکن و شهرسازی در ۱۱ آبان ۱۳۶۱ در جلسه ۳۶۹ مجلس استیضاح شد. استیضاح دوم هم مربوط به حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری، وزیر کشور بود که در ۱۵ آبان ۱۳۶۲ در جلسه ۵۲۶ مجلس انجام شد که هر دو وزیر باردیگر رأی اعتماد گرفته و ابقا شدند.
در این مجلس ۴۶۱۵ تذکر از جانب نمایندگان مجلس به مسئولان اجرائی داده شد. وزارت آموزش و پرورش ۱۷۴ تذکر، وزارت امور اقتصادی و دارایی ۷۶ تذکر، وزارت امور خارجه ۱۵ تذکر، وزارت تجاری ۲۶۲، وزارت بهداشت و درمان ۴۲۲ تذکر، وزارت پست و تلگراف و تلفن ۲۲۳ تذکر، وزارت جهاد سازندگی ۵۸ تذکر، وزارت دادگستری ۱۷۹ تذکر، وزارت دفاع ۱۹ تذکر، وزارت راه و ترابری ۵۴۹ تذکر، وزارت صنایع ۱۰۷ تذکر، وزارت آموزش عالی ۸۶ تذکر، وزارت ارشاد ۵۸ تذکر، وزارت کار ۲۰ تذکر، وزارت کشاورزی ۳۹۸ تذکر، وزارت کشور ۴۵۳ تذکر، وزارت مسکن ۹۵ تذکر، وزارت معادن ۱۹ تذکر، وزارت نفت ۳۱۴ تذکر، وزارت نیرو ۴۷۰ تذکر، رئیس جمهور ۲۵۲ تذکر، وزارت صنایع سنگین ۱۸ تذکر، وزارت سپاه ۱۴ تذکر، سازمان برنامه و بودجه ۲۴ تذکر، امور استخدامی ۸ تذکر، تربیت بدنی ۱۳ تذکر، صدا و سیما ۲۰۵ تذکر.
همین طور در مجلس اول ۲۳۵ سوال از مسئولان اجرائی کشور پرسیده شد که مجلس از پاسخهای ۱۵۰ سوال قانع نشد و این سوالات را به کمیسیونهای تخصصی ارجاع داد. گزارش کمیسیونها حکایت از ۸۴ پاسخ قانع کننده و ۹ پاسخ غیر قانع کننده وزرا بود همین طور ۸۵ سوال در مرحله اعلام وصول باقی ماند.
در طول مجلس اول، حدود ۳۰ نامه در صحن علنی مجلس قرائت شد. هیچ تحقیق و تفحصی از جانب نمایندگان مجلس اول تصویب نشد همین طور کمیسیون اصل ۹۰ مجلس دوره اول با رسیدگی به ۱۳۰۷ فقره شکایت، نقش موثری در انتقال خواست مردم به دولت داشت.
مصوبات مجلس اول
نخستین دوره مجلس شورای اسلامی از پرکارترین دوره های مجلس در ایران بود. این مجلس طی چهار سال ۶۲۵ جلسه علنی و ۱۵ جلسه مخفی برگزار کرد که مجموعا ۲ هزار و ۴۰۰ ساعت وقت صرف برگزاری این جلسات شد. باتوجه به ۲۴ کمیسیون اصلی و چند کمیسیون فرعی، نمایندگان در ۶ هزار و ۵۳۶ جلسه شرکت کردند.
در مجلس اول لوایح و طرح های بسیاری بررسی گردید. در این دوره ۸۱۶ طرح و لایحه متشکل از ۵۶۶ لایحه و ۲۵۰ طرح بطور رسمی عنوان شد که ۳۷۰ طرح و لایحه به تفکیک ۲۷۹ لایحه و ۹۱ طرح به تصویب مجلس رسید. ۲۹۱ لایحه و طرح نیز پیش از بحث یا بعد از بحث در مجلس استرداد شده یا مسکوت ماند یا رد شد. همین طور ۱۴۷ لایحه و طرح، در کمیسیون های تخصصی این مجلس باقی ماند که توسط مجلس دوم بررسی گردید.
در مجلس اول ۳۱ بار درباب اعضای کابینه بحث شد و ۱۰۲ وزیر از مجلس رأی اعتماد گرفتند و ۸ وزیر هم از نمایندگان رای منفی گرفتند و برکنار شدند.
قوانین مصوب
قانون ادغام سازمان بسیج ملی (مستضعفین) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشتمل بر ۳ ماده، اساسنامه ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشتمل بر ۵ فصل، ۴۹ ماده و ۱۶ تبصره، تامین بودجه و مخارج جنگ، قانون تامین مبلغ ۳ میلیاردریال جهت مصارف ضروری و فوری بخصوص کمک به مصدومین و جنگ زدگان، قانون اجازه ی تنظیم و تصویب بودجه ی سالانه ی برخی از شهرداری مناطق جنگی بدون رعایت حد نصاب مقرر ماده ی ۶۸ قانون شهرداری ها، انتزاع بنیاد شهید از سازمان بهزیستی، قانون بنیاد امور جنگ زدگان مشتمل بر ۵ ماده و ۳ تبصره، قانون ترمیم اعتبار هزینه های ناشی از جنگ تحمیلی و منابع اعتبار قانون بودجه سال ۱۳۶۰.
قسمتی از مصوبات مجلس اول در رابطه با جنگ، هرچند بطور مستقیم مربوط به جنگ نمی شد، تصویب قوانینی در جهت ایجاد تسهیلات برای افراد و مؤسساتی که در داخل و خارج از کشور می خواستند به جبهه های جنگ کمک کنند، بود. این مجلس با وضع این قوانین موانع و مشکلات قانونی دراین زمینه را بر طرف ساخت که دو نمونه آن عبارت بودند از: قانون مربوط به ترخیص و معافیت از پرداخت حقوق گمرکی، سود تجاری و عوارض و هزینه های گمرکی هدایایی که از جانب اشخاص، جمعیت ها و موسسات خیریه برای مساعدت با مردم جنگ زده و لطمه دیده از کشورهای خارج تا حالا وارد ایران شده یا خواهد شد. و قانون مربوط به کسر وجهی که بعنوان ترمیم خرابی های ناشی از جنگ و یا بمنظور کمک به افراد مناطق جنگ زده به حسابی که از جانب دولت تعیین شده، از جمع درآمد مشمول مالیات، پرداخت شده یا بشود.
بخش دیگری از مصوبات مجلس اول در رابطه با جنگ، تصویب قوانین حمایتی از نیروهای بسیجی و افراد غیرنظامی و خانواده های آنان بود که بصورت داوطلبانه به جبهه های جنگ اعزام می شدند تا با وضع این قوانین قسمتی از مشکلات آنان برطرف شود که برخی از آنها عبارت بود از: «قانون اجازه ی پرداخت حقوق و فوق العاده های مستمر کارکنان دولت که به اسارت رژیم مزدور عراق درآمده و یا در مناطق اشغالی و جنگ باقی مانده اند به عائله ی تحت تکفل آنها مشتمل بر ماده ی واحده و ۲ تبصره، قانون راجع به توزیع رایگان مراسلات پستی نیروهای مسلح و افرادی که در مناطق جنگی با رژیم بعث عراق درگیر جنگ هستند، قانون برقراری مستمری درباره ی بیمه شدگانی که به دلیل همکاری با نیروهای مسلح، شهید یا معلول شده یا می شوند مشتمل بر ماده ی واحده و ۹ تبصره.»
قانون اراضی شهری مشتمل بر ۱۷ ماده و ۱۴ تبصره، قانون اداره ی صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشتمل بر ۹ ماده و ۳ تبصره، قانون تعیین خط مشی کلی و اصولی برنامه های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشتمل بر ۹ فصل و ۶۵ ماده، اساسنامه ی سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی مشتمل بر ۶ فصل، ۳۰ ماده و ۱۵ تبصره، قانون تأسیس وزارت معادن و فلزات مشتمل بر ۵ ماده و ۴ تبصره، قانون تأسیس وزارت صنایع سنگین مشتمل بر ۳ ماده و ۸ تبصره، قانون تشکیل وزارت جهادسازندگی مشتمل بر ۳ فصل، ۱۱ ماده و ۵ تبصره، قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور و دیوان عدالت اداری، قانون مجازات اسلامی، قانون دیوان محاسبات کشور، تأسیس وزارت اطلاعات، قانون تعیین سرپرستی وزارت خانه های بی وزیر، قانون فعالیت احزاب و جمعیت ها و انجمن های سیاسی و صنفی و انجمن های اسلامی یا اقلیت های دینی، قانون تشکیل شوراهای اسلامی مشتمل بر ۵۳ ماده و ۲۶ تبصره، قانون عملیات بانکی بدون ربا مشتمل بر ۵ فصل، ۲۷ ماده و ۳ تبصره، تصویب آزادی گروگان های امریکایی، قانون حل اختلافات مالی و حقوقی ایران و امریکا، تصویب طرح عدم کفایت سیاسی بنی صدر (رئیس جمهور) با اکثریت قاطع ۱۷۷ رأی موافق و یک رأی مخالف و تعدادی ممتنع، قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مشتمل بر ۹۸ ماده و ۵۱ تبصره.
قانون مبادله ی کالا، بین دو دولت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه برای سالهای ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۱ مشتمل بر ۴ ماده، قانون قرارداد همکاری اقتصادی، ملی و فنی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و جماهیر عربی، مردمی، سوسیالیستی لیبی، قانون موافقت نامه ی فرهنگی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت لیبی، قانون موافقت نامه ی بلندمدت تجاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پاکستان.
علاوه بر همکاری مجلس با کشورهای دوست ایران، مجلس اول به دولت اجازه ی عضویت در سازمان ها و مجامع بین المللی را نیز داده است. طبق ماده ی واحده به وزارت امورخارجه و سازمان صیانت از محیط زیست اجازه داده شده است که عضو تعدادی از سازمان بین المللی، نظیر صندوق محیط زیست سازمان ملل متحد، رفع تبعیض های نژادی سازمان ملل متحد، کمیته ی رفع تبعیض های نژادی سازمان ملل متحد و صندوق مبارزه با استعمار وابسته به سازمان وحدت افریقا شوند. و طبق ماده ی واحده دیگر به وزارت نفت اجازه ی عضویت در سازمان ایپیکا، کنگره ی جهانی نفت و اوپک داده است.
نخستین دوره مجلس شورای اسلامی ششم خرداد ۱۳۶۳ به کارش تمام کرد.
منابع:
دلیری، جواد؛ نگاهی به ۱۴ استیضاح در تاریخ مجلس شورای اسلامی ایران، روزنامه ی ایران، سال دهم، ۱۱ مهر ۱۳۸۳، ص ۳
صالح، سید محسن؛ جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم از شروع تا کنون فعالیت ها ۱۳۸۴- ۱۳۵۷، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۵، چاپ اول، جلد دوم، ص ۷۱۲
خوش زاد، اکبر؛ مجلس شورای اسلامی دوره ی اول، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶، چاپ اول، صص ۷۲، ۷۳، ۷۶، ۷۸، ۷۹، ۸۸ و ۲۴۷ تا ۲۷۲
فوزی، یحیی؛ تحولات سیاسی- اجتماعی پس از انقلاب اسلامی در ایران ۱۳۸۰- ۱۳۵۷، تهران، چاپ و نشر عروج، ۱۳۸۷، چاپ دوم، جلد اول، ص ۳۵۲ و سجادی پور، هادی؛ پیشین، ص ۲۱ و خواجه سروی، غلام رضا؛ پیشین، ص ۲۷۸
روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، نگرشی بر نخستین دوره ی مجلس شورای اسلامی، تهران، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۶۴، چاپ اول، ص ۱۵- ۱۰ و فوزی، یحیی؛ پیشین، ص ۳۵۳.
عظیمی دولت آبادی، امیر؛ منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷، چاپ اول، صص ۱۲۸، ۱۵۳، ۱۵۴، ۱۵۶، ۱۵۷ و ۱۵۸
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب